FAQs

① Wat wordt juridisch beschouwd als “kinderporno”?

De verspreiding van bepaalde vormen van pornografie (dus niet toegespitst op kinderpornografie) wordt gesanctioneerd in art.383 van het Strafwetboek. Dit artikel, dat openbare zedenschennis bestraft, heeft betrekking op liederen, vlugschriften of andere geschriften, al dan niet gedrukt, afbeeldingen of prenten, die strijdig zijn met de goede zeden.
Daarmee wordt het begrip pornografie niet erg helder afgelijnd, hoewel meteen duidelijk wordt dat de wet toepasbaar is op zowel teksten, beelden als geluiden, en ongeacht de drager waarop het materiaal werd vastgelegd. Het kan onder andere gaan om afbeeldingen, video's, CD's, en vanzelfsprekend ook het internet.

Niet alle pornografie is in België verboden. Het verbod is enkel van toepassing op extreme porno die door de maatschappij als aanstootgevend worden ervaren, zoals bondage, bestialiteit of andere parafiliën. Het criterium om te beoordelen welk materiaal precies moet worden beschouwd als verboden pornografie wordt niet in de wet vastgelegd, zodat rechters dit geval per geval zullen moeten bekijken. Vaak gehanteerde maatstaven daarbij zijn dat het materiaal "het schaamtegevoel van de doorsnee burger" moet kwetsen, zoals dit "door het collectief bewustzijn van het ogenblik wordt aangevoeld". Er bestaat met andere woorden geen eenduidige regel, zodat rechters zich moeten baseren op wat de gemiddelde burger als ongeoorloofd pornografisch zou aanvoelen.

Sinds 1995 bevat het Strafwetboek ook nog een artikel 383bis dat enkel betrekking heeft op beelden van seksueel misbruik van kinderen, ofte “kinderporno”. Het onderscheid met pornografie bestaat erin dat het materiaal houdingen of seksuele handelingen met pornografisch karakter moet voorstellen waarbij minderjarigen betrokken zijn of worden voorgesteld. Een oudere bepaling die het toepassingsgebied van dit artikel beperkte tot minderjarigen beneden 16 jaar werd in 2000 afgeschaft.

Het is belangrijk op te merken dat de feitelijke betrokkenheid van een minderjarige van geen enkel belang is. Ook indien de beelden enkel minderjarigheid suggereren kan er sprake zijn van kinderpornografie, evenals als bij tekeningen of computergegenereerde afbeeldingen. 

③​ Is het bekijken van kinderpornografie op het internet strafbaar?

De huidige technologieën laten toe om op zeer snelle en heimelijke wijze informatie te verspreiden over de landsgrenzen heen. Dit brengt met zich mee dat de strafbaarstelling van het bezit van kinderpornografie niet meer effectief is. De bestanden worden immers niet zozeer op eigen computer gedownload, maar op een centrale plaats bewaard die moeilijk toegankelijk is. Tegen betaling of met behulp van een bepaalde code kan men toegang krijgen tot dit materiaal.

Het Verdrag van de Raad van Europa van 25 oktober 2007 inzake de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting en seksueel misbruik (of nog het Verdrag van Lanzarote) probeert hieraan tegemoet te komen door te voorzien in een verstrenging van de aanpak van kinderpornografie. België heeft daarom ook zijn wetgeving terzake aangepast met de wet tot wijziging van de wetgeving wat de verbetering van de aanpak van seksueel misbruik en feiten van pedofilie binnen een gezagsrelatie betreft. Meer specifiek past deze wet het artikel 383bis §2 van het Strafwetboek aan. Zo worden de woorden « of zich, met kennis van zaken, via een informaticasysteem of enig ander technologisch middel, de toegang daartoe verschaft » ingevoegd tussen de woorden « beelddragers bezit » en de woorden « wordt gestraft ».

Het bezitten en het zich bewust toegang verschaffen van kinderpornografisch materiaal is dus strafbaar. Als je per ongeluk op kinderpornografisch materiaal stuit, zal je niet worden gestraft. Het moet wel degelijk met opzet en ‘met kennis van zaken' zijn dat je kinderporno bekijkt. 

⑤​ Is de verantwoordelijke van een web server verantwoordelijk voor de inhoud van de pagina's op zijn server?

Het verschil met de dienstverlening van de access provider zoals die hierboven werd beschreven bestaat erin dat de verantwoordelijke van een web server niet alleen gegevens doorgeeft, maar dat hij instaat voor de beschikbaarheid ervan. Dit houdt geenszins in dat de inhoud door hem wordt opgesteld of gecontroleerd, maar enkel dat de informatie wordt gehuisvest op computersystemen die onder zijn controle staan.

Het zou in de praktijk erg moeilijk zijn voor de verantwoordelijke van een web server om elke pagina van elke site op zijn servers na te kijken op illegale inhoud. De vrijstelling van aansprakelijkheid die werd toegekend aan access providers komt daarom in principe ook toe aan de verantwoordelijke van een web server. Hierbij moet overigens worden opgemerkt dat het hier vaak om dezelfde dienstverleners gaat. Vele access providers stellen namelijk webruimte beschikbaar aan hun abonnees, zodat ze voor deze pagina's ook fungeren als webhosts. 

Ook hier werd de vrijstelling van aansprakelijkheid gekoppeld aan bepaalde voorwaarden. In grote lijnen kunnen we stellen dat de verantwoordelijken enkel zijn vrijgesteld als zij niet op de hoogte waren van de aanwezigheid van kinderpornografie op hun systeem, en dat ze meteen alle haalbare stappen ondernamen om het materiaal ontoegankelijk te maken nadat ze op de hoogte werden gebracht van het probleem. 

Hoewel deze wetgeving dateert van 2003, werden deze regels eigenlijk in België al langer toegepast. In 1999 werden er namelijk zeer gelijkaardige afspraken vastgelegd in een samenwerkingsprotocol tussen de Belgische Justitie en de access providers die zich verenigd hadden in de Belgische ISPA (Internet Service Providers Association). Illegale inhoud kan daarbij door gebruikers rechtstreeks worden gerapporteerd hetzij bij de Federale Politie, hetzij bij een meldpunt dat de access provider zelf inricht, hetzij bij Child Focus. Deze kan dan de benodigde informatie doorgeven, waarna de Federale Politie de zaak verder afhandelt.

Dezelfde regel geldt ook voor andere informatiediensten op het internet waarbij de verantwoordelijke rechtstreeks controle zou kunnen uitoefenen op het materiaal: de verantwoordelijke is strafrechtelijk niet aansprakelijk, tenzij hij op de hoogte was van de aanwezigheid van kinderpornografie en niet de nodige stappen ondernam om het materiaal ontoegankelijk te maken.

Het meest in het oog springende voorbeeld dat in deze context vaak ter sprake komt is de toegang tot nieuwsgroepen. Nagenoeg elke access provider biedt zijn abonnees namelijk toegang tot nieuwsgroepen, die elk gewijd zijn aan een min of meer duidelijk afgelijnd thema. Gezien het enorme aantal berichten dat dagelijks in deze groepen wordt geplaatst zou het onbegonnen werk zijn elk bericht individueel te controleren. Het is echter ook mogelijk en zelfs relatief eenvoudig om de toegang tot een volledige nieuwsgroep te ontzeggen aan alle abonnees. Aangezien bepaalde nieuwsgroepen gemakkelijk herkenbaar zijn als uitwisselplaatsen voor kinderpornografisch materiaal (bijvoorbeeld omwille van een naam als alt.binaries.pictures.pedophilia) mag men verwachten dat de toegang tot deze nieuwsgroepen wordt ontzegd aan de abonnees. Een access provider die deze verantwoordelijkheid niet neemt zou ervan kunnen worden beschuldigd hierdoor de verspreiding van kinderpornografie te vergemakkelijken, wat zou kunnen resulteren in vervolging op basis van artikel 383bis.

Specifieke diensten die worden ingericht door access providers en waarvan zij hebben toegezegd deze te controleren (zoals bijvoorbeeld internetfora) moeten daarna ook effectief in de gaten worden gehouden om ze vrij te houden van kinderpornografisch materiaal. Zoniet riskeren de providers strafrechtelijk aansprakelijk te worden gesteld. Een access provider die zich heeft verbonden tot het modereren van de inhoud van bepaalde diensten heeft daarna dus ook de juridische verantwoordelijkheid om het materiaal effectief uit te filteren.

⑦​ Wat is de verantwoordelijkheid van betaalinstellingen?

Voor betaalinstellingen (VISA, American Express,...) geldt grosso modo hetzelfde als voor telecommunicatie-operatoren: als zij er zich niet van bewust zijn dat hun diensten worden misbruikt voor de verspreiding van kinderpornografie, dan kunnen ze hiervoor ook niet strafrechtelijk worden vervolgd.

Indien zij wel bewust de uitwisseling van kinderporno op het internet zouden vergemakkelijken, dan zouden ze wel in de strafrechtelijke vervolging kunnen worden betrokken als medeplichtigen van de daders.