Waarom spreken we over de uitbuiting van minderjarigen in de prostitutie en niet kinderprostitutie?
Hoewel er in de strafwet wordt gesproken over kinderprostitutie, spreken we over seksuele uitbuiting van minderjarigen in de prostitutie. Seksuele diensten aanbieden, hebben immers als doel seksuele opwinding en genot te bekomen en is op zich niet illegaal. Kinder- of tienerprostitutie is per definitie misbruik en uitbuiting en is bijgevolg wel illegaal. Kinderprostitutie onderschrijft dan ook niet de ernst van het probleem.
Wie of wat zijn tienerpooiers?
Mensenhandelaars die tieners doelbewust feitelijk afhankelijk en emotioneel aanhankelijk maken om hen vervolgens – via misleiding, dwang, fysiek, psychisch geweld en/of misbruik van kwetsbaarheid – uit te buiten in de prostitutie.
Wie zijn hun slachtoffers?
In de meeste gevallen zijn de slachtoffers tussen 14 en 16 jaar oud, maar er worden ook vaak (mogelijke) slachtoffers aangemeld van 13 jaar of jonger. In andere gevallen kan het ook gaan over slachtoffers die net de meerderjarigheid bereikten bij aanmelding.
Het betreft bijna steeds meisjes en in 30 % van de dossiers verbleef de minderjarige in een jeugdvoorziening. Verder kan er vaak een link gelegd worden met een wegloopproblematiek, wat deze jongeren uiterst kwetsbaar maakt. Ze hanteren tijdens deze periode namelijk niet alleen overlevingstechnieken, andere personen maken hier ook misbruik van en bieden hen met slechte bedoelingen een omkadering en zogenaamd vangnet aan, zoals onderdak bijvoorbeeld.
Dit is alleszins één van de welgekende tactieken van tienerpooiers, heuse mensenhandelaars die deze tieners aan zich binden (met fysieke of psychische dwang) om ze vervolgens seksueel uit te buiten in de prostitutie. Ze zien kwetsbare jongeren als gemakkelijke prooien en spelen een rol in het overgrote deel van dossiers.
Bovendien heeft de tienerpooierproblematiek duidelijk een internationale dimensie en opereren en rekruteren daders over grenzen heen. Slachtoffers komen dus niet alleen uit jeugdvoorzieningen, noch hebben ze een specifieke nationaliteit. Het is dan ook belangrijk dat professionals (en het grote publiek) afstappen van het idee dat slachtoffers van tienerpooiers steeds ‘Belgische minderjarige meisjes zijn die uit instellingen of kwetsbare gezinssituaties’ komen. Het zijn ook meisjes uit welgestelde gezinnen (die schijnbaar geen kwetsbaarheden vertonen) en/of meisjes uit andere landen en/of meisjes die reeds meerderjarig zijn (en zich toch laten inpalmen door de mooie praatjes van de tienerpooier). Elke tiener kan slachtoffer worden, zeker indien een bepaalde kwetsbaarheid geïdentificeerd kan worden door de daders en daarop ingespeeld wordt.
Hoe herken je een slachtoffer?
Hieronder vind je een aantal signalen die misschien kunnen betekenen dat iemand in handen is gevallen van zo’n tienerpooier. Een slachtoffer van een tienerpooier…
- is doorgaans tussen de 12 en 18 jaar oud;
- loopt regelmatig van thuis of uit een voorziening weg;
- heeft een ouder lief, dat heel veel belt en heel bezitterig lijkt;
- kleedt en gedraagt zich plots heel anders / gewaagder;
- is enkel nog geïnteresseerd in dat lief, spijbelt meer en meer en maakt vaak ruzie met de ouders of de opvoeders;
- gebruikt plots drugs of veel alcohol;
- heeft plots nieuwe vrienden;
- heeft plots geld of andere duurdere spullen zoals een nieuwe gsm, en kan of wil niet echt uitleggen hoe hij of zij aan die spullen komt;
- wil niet praten over wat er met hem of haar aan de hand is, en wordt snel kwaad;
Opgelet! Het is niet omdat je één van deze signalen herkent, dat je vriend(in) daarom altijd een slachtoffer van een tienerpooier is! Het omgekeerde kan ook: soms zal een slachtoffer zelfs geen enkel van deze kenmerken vertonen.
Daarnaast, kan ook de lijst van de FOD Justitie gebruikt worden:
Psychologische indicatoren
De minderjarige:
- reageert angstig wanneer een niet-geïdentificeerde persoon probeert om met hem/haar contact op te nemen; vraagt om vergezeld te worden op zijn/haar trajecten en geeft daarbij aan voor iemand bang te zijn;
- zondert zich af (neemt geen deel aan activiteiten, vermijdt contact met anderen, trekt zich in zichzelf terug) of legt overdreven sociaal gedrag aan de dag ("is al te sociabel");
- toont zich bevreesd voor personen uit de naaste omgeving;
- gaat plots stressvol of angstig gedrag vertonen.
Gedragsgebonden of fysieke indicatoren
De minderjarige:
- is vaak ongewettigd afwezig op school;
- heeft onverklaarde verwondingen of verwondingen die kennelijk het gevolg zijn van misbruik, agressie;
- lijkt onder de invloed van een onbekende derde persoon of verwijst naar die persoon;
- gaat klaarblijkelijk naar plaatsen die gekend zijn voor illegaal werk of seksuele uitbuiting;
- is vaak vermoeid;
- overtreedt de wet (risico op uitbuiting door een crimineel netwerk).
Indicatoren gelinkt aan de uitbuitingsomstandigheden
- De minderjarige heeft daden van seksuele aard moeten verrichten en vertoont psychologische stoornissen die verband houden met die uitbuitingsvorm (mutisme, stress, enz.);
- de minderjarige geeft aan te hebben gewerkt in omstandigheden die het wettelijke kader van een studentenjob te buiten lijken te gaan.
Naast deze lijsten, kan ook het vlaggensysteem van Sensoa ingeschakeld worden om de signalen te objectiveren. Meer info is te vinden op : https://www.sensoa.be/vlaggensysteem-hoe-reageren-op-seksueel-grensoverschrijdend-gedrag
Wat schrijft de strafwet voor?
De uitbuiting van minderjarigen in de prostitutie is illegaal en kan, afhankelijk van de specifieke situatie, vervolgd worden op basis van Bederf van jeugd en prostitutie[1] en of Mensenhandel[2]. Verder kunnen bepaalde feiten ook gekwalificeerd worden als een vorm van ‘Voyeurisme’, ‘aanranding van de eerbaarheid’ en ‘verkrachting’, ‘grooming’ ,‘het maken, bezit en verspreiding van kinderpornografie’ , ‘stalking’ of ‘afpersing’, afhankelijk van de tactiek die gebruikt wordt . Zo is er bijvoorbeeld sprake van kinderpornografie wanneer foto’s van slachtoffers verspreid worden, zelfs indien hun minderjarigheid niet als dusdanig geëxpliciteerd wordt. Maar ook voyeurisme kan hier van toepassing verklaard worden indien de foto’s mét toestemming werden gemaakt, maar zonder toestemming werden verspreid. Wordt het slachtoffers dan weer gechanteerd met de foto’s dan kan dit feit ook vervolgd worden als een vorm van afpersing. Tot slot spreekt het ook voor zich dat het online benaderen van minderjarigen met het doel vertrouwen te creëren en zo beeldmateriaal te verkrijgen of hen daarna seksueel uit te buiten dusdanig voldoet aan de noodzakelijke bestanddelen van een misdrijf zoals grooming.