Online veiligheidProfessionalsInleiding en kennismaking

 

 

Leer hoe je dialoog en vertrouwen opbouwt. Om een welwillende, wederzijdse en niet-oordelende communicatie tussen u en uw studenten te hebben.

Wat doen kinderen en jongeren online?

Alles! Eigenlijk een beetje zoals jij: zich amuseren, spelen, naar muziek luisteren, video’s bekijken,…

De kantelleeftijd voor het bezit van een gsm is de laatste jaren gedaald van 12 naar 9 jaar. Naar filmpjes kijken, muziek luisteren en spelletjes spelen zijn de favoriete activiteiten van kinderen (6-12 jaar). YouTube, Spotify en Netflix zijn hun favoriete platformen. Van zodra ze een gsm hebben, komen TikTok, Snapchat en WhatsApp erbij.

Sociale media zijn ook hun voornaamste nieuwsbron. 54% leest daar dagelijks het nieuws op. De interesse komt bovendien met de leeftijd: bij jongeren uit de derde graad is de nieuwsconsumptie het grootst. Vooral Facebookpagina’s en -groepen blijken in deze context relevant.

 

Image Child

Jongeren gebruiken elk platform voor een ander communicatiedoel. Sms’en is voor ouders, Snapchat of Instagram voor vrienden en WhatsApp voor schoolwerk.

 

Hoe stel je grenzen?

Op zich zijn de regels simpel : wat offline niet mag, mag ook online niet. Zo mag je als minderjarige geen financiële transacties uitvoeren of contracten sluiten. Concreet betekent dit dus:

  • Iemand beledigen of pesten? Mag niet offline, dus ook niet online.
  • Je schaars kleden en aan veel mensen laten zien? Mag niet offline, dus ook niet online.
  • Je geheimen vertellen aan een onbekende? Mag niet offline, dus ook niet online.

Het internet als goudmijn voor schoolwerk

Een spreekbeurt of toets voorbereiden zonder het internet? Kan niet!

Het internet is een cruciale informatiebron voor het schoolwerk. Soms is die informatie juist, soms minder, soms helemaal niet. Spoor jongeren aan om zich kritisch te stellen over de kwaliteit en de betrouwbaarheid van wat ze online vinden.

 

Cyberpesten

Wat is cyberpesten?

 alle vormen van pesten met gebruik van informatie- en communicatietechnologie (sms, sociale media) om het slachtoffer lastig te vallen, te bedreigen of te beledigen.

Beledigingen, bedreigingen of gênant beeldmateriaal kunnen op sociale media worden gepost of gedeeld.

 

CYBERPESTEN

  • Een wachtwoord stelen en op iemands account inloggen om de toegang te blokkeren.
  • Beledigende berichten naar de contacten van een ander sturen.
  • Een account hacken en er persoonlijke informatie stelen.
  • Een speler van een spel online uitsluiten.
  • Een Snapchat-account met kwetsende inhoud en intieme foto’s van een ander aanmaken.

Komt cyberpesten veel voor?

Deze problematiek wordt al meer dan tien jaar onderzocht. De resultaten zijn moeilijk te interpreteren. Het betreft vaak “offline” pesten. Ook meer en meer jonge kinderen worden het slachtoffer van cyberpesten.

Veel kinderen lijden er elke dag aan. Er bestaat een sterke correlatie tussen cyberpesten en offline pesten: het eerste is een verlengstuk van het tweede via sociale media. Het ene kan niet meer zonder het andere.

20% tot 40%

 van jongeren wordt tijdens hun schooljaren ten minste eenmaal met cyberpesten geconfronteerd

Online relaties en seksualiteit

Seksualiteit wordt ook online beleefd. Het is normaal dat jongeren op het internet op zoek gaan naar relationele, affectieve en seksuele relaties. Die experimenten zijn positief! Op die manier leren ze wat wel en niet sociaal aanvaardbaar is. Wat ze wel en niet willen. Hun grenzen en die van anderen... Het internet is hun neutrale, stille vriend die de verlegen jongere in staat stelt om erotisch beeldmateriaal te vinden of in alle discretie informatie over “de eerste keer” op te zoeken.

Volgens de cijfers zijn onze Belgische jongeren geen uitzondering op de regel.

 

Sexting

Wat is sexting? 

en samentrekking van de Engelse woorden “sex” en “texting”, staat voor de uitwisseling van seksueel getinte berichten, foto’s of video’s via digitale media. 

Sexting in de wetgeving

In België bevat het strafwetboek verschillende artikels met betrekking tot sexting. Begin 2016 werd een specifiek artikel in het strafrecht opgenomen dat de volgende feiten strafbaar maakt:

“Beelden of een beeld- of geluidsopname van een ontblote persoon of een persoon die een expliciete seksuele daad stelt, zonder diens toestemming of buiten diens medeweten tonen, toegankelijk maken of verspreiden, ook al heeft die persoon ingestemd met het maken ervan.” artikel 371/1

Als de dader een minderjarige is, kan de jeugdrechter een straf opleggen.

Seksueel getint beeldmateriaal produceren, distribueren of verzenden zonder toestemming is een inbreuk op het strafrecht, het recht op privacy en het recht op afbeelding van de betrokkenen.

Sexting bij kinderen (6-12 jaar)

Image Child

Een “sexy” foto is natuurlijk niet noodzakelijk een naaktfoto, maar deze cijfers tonen aan dat de online ontdekking van de seksualiteit deel uitmaakt van de wereld van kinderen.

Het aantal mensen dat een foto ontvangt, is groter dan het aantal dat sexy foto’s verstuurt, met een verschil van 18%. 7% van de kinderen die een sexy foto heeft ontvangen, heeft ze gekregen zonder dat de persoon op de foto het wist. Dat toont aan dat dit thema al in de lagere school moet worden aangekaart.

Image Child

Wanneer foto’s naar anderen worden verstuurd, is er een probleem.

Sexting bij jongeren (12-18 jaar) :

Volgens het Apestaartjarenonderzoek (2022) zegt slechts 7% van de ondervraagde jongeren een foto van zichzelf te hebben gemaakt met het oog op sexting in de voorbije 2 maanden. Dat betekent niet dat de jongere de foto ook echt heeft verzonden:

  • 26% van de jongeren die recent een foto maakten, hield die voor zichzelf.
  • 74% wordt wel verzonden.

Voor jongeren die lichamelijke realiteit als remmend ervaren, zijn digitale interfaces een alternatief om beetje bij beetje het avontuur van de liefdesontmoeting te wagen. Maar soms ook om de eigen seksualiteit te verkennen of te ontwikkelen. Dit komt niet noodzakelijk overeen met de normen, praktijken en visie van volwassenen.

De meeste jongeren vinden sexy foto’s problematisch, maar ook marginaal, in vergelijking met de potentiële affectieve verrijking die de interfaces hen bieden.

Op vlak van gender zijn een paar verschillen merkbaar:

  • Jongens gaan sneller in bloot bovenlijf of helemaal naakt op de foto, terwijl meisjes eerder kiezen voor ondergoed of zwemkledij.
  • Jongens staan vaker herkenbaar op de foto.
  • Meisjes voelen zich vaker onder druk gezet dan jongens.

Andere belangrijke cijfers:

  • De meerderheid van de jongeren was niet te herkennen, maar 27% van de jongeren wel.
  • 25% van de ondervraagde jongeren voelde enige druk om een sexy foto te sturen.
  • 4% van de jongeren geeft toe dat ze de foto toonden aan of doorstuurden naar anderen.

Meer info? https://sextoooh.be/nl/home

 

ADVIES

  • Wijs op het simplisme van de pornosites (gefocust op de daad)
  • Weinig realistische situaties
  • Is er altijd sprake van genot?
  • Seks op het internet ≠ seks in het echte leven
  • Stuur hen naar www.sexting.be 

Jongeren en porno

Sommige jongeren zoeken naar pornografische inhoud online. Het heeft geen zin om hen te verbieden om naar porno te kijken.  Verschillende factoren zetten jongeren aan om een meer geconnecteerde seksualiteit te hebben dan anderen. De oorzaken zijn divers:

  • Het karakter van de jongere.
  • Het sterk gevarieerde, toegankelijke en verlokkelijke aanbod op het internet.
  • De familiale context.

Het is dus van fundamenteel belang dat de jongere wordt geholpen met de duiding van deze vaak simplistische inhoud vol clichés en met een functionele visie op seks die het affectieve compleet negeert.

 

Wederzijdse toestemming ontbreekt vaak in pornografische beelden en komt zelden expliciet aan bod in films; toch is ze dit de basis van ontplooide seksualiteit. Leer jongeren dat wederzijdse toestemming een verplichte voorwaarde is.

Online challenges

“Durf je of durf je niet” maakt deel uit van het leven van kinderen en jongeren. Challenges worden gefilmd, gedeeld en geliked, zonder dat ouders het weten. Ze doen online de ronde: de Blue Whale Challenge, Momo Challenge, Jonathan Galindo Challenge, …

Het begint vriendelijk, leuk of opwindend. Maar dikwijls stopt het experiment daar niet. De challenges worden gevaarlijker, voor zichzelf of voor de anderen. Dan begint de teller van de likes pas op te lopen: er worden risico’s genomen!

Wat kan je doen?

Leer kinderen en jongeren hun grenzen stellen. Laat ze kritisch stilstaan over alles wat ze online tegenkomen. En laat ze beseffen hoe kostbaar hun integriteit is. Vraag hen om stil te staan bij de gevolgen van hun keuzes.

ADVIES

  • De challenge negeren en geen enkele persoonlijke informatie geven
  • Een screenshot maken als bewijs
  • Het profiel op sociale media melden
  • Het profiel blokkeren
  • Je account of profiel ‘Privé’ maken

Ons educatief pakket richt zich op alle aspecten van online uitdagingen. Het helpt u om dit onderwerp op een ontspannen manier met jongeren te bespreken.

Als het toch uit de hand loopt, zijn alle jongeren welkom bij Child Focus, via ons gratis noodnummer 116 000 (24/7 bereikbaar), of via ons platform voor en door jongeren www.cybersquad.be

E-reputatie

Streven naar populariteit kan soms verrassende maar effectieve nieuwe vormen aannemen. Het is vanzelfsprekend dat jongeren sociale media gebruiken om hun essentiële psychosociale behoeften te bevredigen. Het gaat dan om de behoefte aan liefde, erbij horen, eigenwaarde, persoonlijke verwezenlijkingen,…

Sommige jongeren kunnen die behoeften makkelijk via TikTok of Instagram bevredigen. Anderen zijn overstuur door het gebrek aan “likes” of positieve commentaar. Ze verliezen hun eigenwaarde en kunnen in twijfels of andere complexen vervallen.

Wat kan je doen zodat ze hun hoofd koel houden?

  • Leer hen het verschil tussen het authentieke en het vluchtige, het reële en het virtuele.

  • Laat hen stilstaan bij hun digitale voetafdruk, identiteit en reputatie.

 

Digitale voetafdruk

Wat is een digitale voetafdruk ?

 Je digitale voetafdruk bestaat uit alle sporen die je online achterlaat en die iedereen kan zien.

Voorbeelden :

  • En bericht op een forum

  • een reactie onder een foto

  • een klik op een banner

  • een tweet

  • een handtekening onder een petitie

  • een wishlist in een webshop

  • een aanbeveling,…

 

Digitale identiteit

Wat is een digitale identiteit ?

is je persoonlijke voorstelling. Het is het imago dat je online kenmerkt. De digitale identiteit is wat je publiek over jezelf op het internet wil tonen.

TIPS

Help jongeren in een vroeg stadium om een coherente digitale identiteit op te bouwen die bij hen past en hun talenten toont. Het is belangrijk dat jongeren weten dat zij zelf een invloed hebben op wat mensen op het internet over hen ontdekken, en dat ze hun online identiteit moeten verzorgen.

 

Digitale reputatie of e-reputatie

 

Wat is het digitale reputatie?

Je digitale of e-reputatie is vergelijkbaar met die offline: hoe anderen jou zien. Het staat voor het beeld dat anderen van jou krijgen wanneer ze online informatie over jou zoeken.

De digitale reputatie is dus de manier waarop mensen iemand zien aan de hand van wat het internet over hem toont. Dit kan goed of slecht zijn. Dit kan wel of niet overeenkomen met het beeld dat iemand van zichzelf wil geven.

Cyberveiligheid

Een paar tips die je kan meegeven aan jongeren om hun ervaring online veiliger en aangenamer te maken:

  • Vrienden: een lange lijst van online vrienden of -volgers is niet noodzakelijk “cool”. Geef niet te veel persoonlijke informatie. Wat kunnen en mogen je volgers zien?
  • Bekendheid: de vraag “wie is een onbekende en wie is een vriend?” is voor kinderen online moeilijk te beantwoorden. Ze kunnen snel het gevoel krijgen dat een online contact een bekende is. Leer kinderen daarom de 10-minuten regel: voeg enkel iemand online toe waarmee je al eens minimaal 10 minuten offline hebt gesproken.
  • IN het spel en OVER het spel: leer jongeren om alleen in een game en over een game te spreken. Dus niet via WhatsApp met een vriend over de game praten en niet in het dialoogvak van de game over andere dingen praten.
  • Incognito navigatie: dit maakt het mogelijk om op het web te surfen zonder sporen in je geschiedenis achter te laten. Op die manier kunnen jongeren anoniem van het internet genieten. Let op, deze navigatie houdt hackers en cookies tegen!
  • Privé: het is essentieel dat jongeren al hun profielen op sociale media beveiligen. Ze kunnen hun accounts op TikTok, Instagram of Snapchat privé maken via hun instellingen. De profielen mogen geen openbare plaatsen worden die voor iedereen toegankelijk zijn.
    Laat jongeren stilstaan bij de zichtbaarheid van hun publicaties. Ze kunnen zelf de toegankelijkheid van elke afzonderlijke post (foto’s, commentaar, video’s) bepalen.
  • Een sterk wachtwoord: leg uit dat een sterk wachtwoord zoals een tandenborstel is: je geeft die aan niemand, zelfs niet aan je beste vriend. Jongeren wisselen hun wachtwoord als teken van vertrouwen, maar maken zo cyberpesten mogelijk. Denk samen met hen na over andere manieren om vertrouwen te tonen.
  • Fundamenteel: breng hen enkele technische reflexen bij, zoals:
    • Screenshots maken in het geval van een probleem. Ze zijn altijd nuttig als het fout loopt.
    • Kwaadwillige profielen op sociale media blokkeren.
    • Ongepaste inhoud melden aan de leveranciers en/of beheerders van de websites.

Leg de jongere uit dat hij nooit alleen met een probleem mag blijven zitten. Hij moet altijd terecht kunnen bij een vertrouwenspersoon.

 

Waar kan een jongere hulp vinden?

Geef jongeren mee dat ze niet alleen met hun probleem mogen blijven zitten. Een online probleem moet snel aangepakt worden om niet uit de hand te lopen. Een volwassen vertrouwenspersoon zal altijd kunnen helpen, zelfs als hij geen technische expert is. Hij of zij zal de eerste reddende maatregelen nemen om de situatie onder controle te krijgen.

TIPS

  • Verwijs naar een vertrouwenspersoon.

  • Bel de hulplijn van Child Focus via het nummer 116 000. 24/7 beschikbaar, anoniem en gratis.

  • Bespreek het via CyberSquad (platform voor en door jongeren): www.cybersquad.be

  • Bel naar Awel via het nummer 102.

  • Wend je bij ernstige problemen tot de plaatselijke politie.