“Ik dacht dat ik de kans zou krijgen om mijn verhaal te vertellen en te praten over de dingen die belangrijk zijn voor mij. Maar zo was het helemaal niet. Het gesprek voelde eerder als een kruisverhoor.” (James, 11 jaar)

“Ik heb niet echt het gevoel dat met mijn mening rekening gehouden werd. Ik bedoel, ik ben natuurlijk wel jong, maar dat wil niet zeggen dat ik onzichtbaar ben, toch…” (Rebecca, 14 jaar)

Elk jaar scheiden in de EU zo’n 130 000 internationale koppels. In veel van die gevallen zijn kinderen betrokken. En wanneer een familieconflict escaleert, kan dit leiden tot een internationale kinderontvoering.

In de Europese Unie worden jaarlijks duizenden kinderen het slachtoffer van een internationale kinderontvoering door een ouder, Child Focus behandelde 409 dossiers in België in 2018. Deze situatie zal voor een groot deel het dagelijks leven van deze kinderen bepalen: het land waarin ze zullen wonen, de taal die ze zullen spreken, de familieleden en vrienden waar ze regelmatig contact mee zullen hebben.

Hoewel het –volgens het VN Verdrag voor de Rechten van het Kind (Art. 12)- een recht is van elk kind om de kans te krijgen om gehoord te worden in elke procedure die hem/haar aanbelangt, worden kinderen lang niet altijd gehoord door de rechter. Dit kan zijn omdat de rechter hen te jong of niet matuur genoeg vindt.

Onderzoek uit 2017 toonde aan dat kinderen die wel gehoord werden geen hoger welzijn hadden dan kinderen die deze kans niet kregen. Deze resultaten zijn verrassend. Maar de interviews met kinderen die werden ontvoerd door één van hun ouders hielpen ons om dit resultaat beter te begrijpen. Kinderen die werden gehoord door een rechter waren bijzonder ontevreden over de wijze waarop dit gebeurd was. Ze waren niet voorbereid, de werkwijze was niet aangepast aan hun leeftijd of begripsvermogen, ze hadden niet de indruk dat de rechter echt luisterde of geïnteresseerd was in wat ze te zeggen hadden en ze ontvingen geen feedback over de uiteindelijke beslissing en het gewicht dat gegeven was aan hun getuigenis.

Child Focus, Missing Children Europe, de Universiteiten van Antwerpen, Genua en Gent, Centrum IKO (Nederland) en MiKK e.V. (Duitsland) besloten daarom werk te maken van maatregelen die het horen van kinderen door rechters en door bemiddelaars in grensoverschrijdende familieconflicten kunnen verbeteren.

Er werd bijkomend onderzoek verricht in 17 EU lidstaten naar de beoordeling van ‘het belang van het kind’ door rechters. Het onderzoek bekeek of kinderen de mogelijkheid kregen om gehoord te worden en welk gewicht werd toegekend aan hun mening. Het onderzoek toonde aan dat slechts in de helft van de procedures na een kinderontvoering het ‘belang van het kind’ in overweging werd genomen door de bevoegde rechter. Het concept ‘belang van het kind’ werd hierbij zowel gebruikt als argument om het kind te horen, als als argument om het kind niet te horen. Maar wanneer de rechtbank een kind hoort worden zijn/haar argumenten doorgaans wel in overweging genomen in de uiteindelijke beslissing.

Psychologisch onderzoek toonde verder aan dat de veerkracht van het gezin en het welzijn van ouders een belangrijke invloed heeft op het welzijn van kinderen bij een internationale kinderontvoering.

De projectpartners verzamelden good practices met betrekking tot het horen van kinderen in rechtzaken en deze werden gebruik als basis voor het opzetten van trainingmodules voor professionelen (advocaten, rechters, bemiddelaars) uit heel Europa.

Op 30 mei worden de resultaten van dit project voorgesteld met een conferentie, een brochure en een onderzoeksrapport dat kan teruggevonden worden op de website www.crossbordermediator.eu.

De projectpartners zullen aanbevelingen formuleren op basis van de onderzoeksresultaten om het welzijn van kinderen die gehoord worden in het kader van een terugkeerprocedure na ontvoering te verbeteren. Daarenboven blijven we inspanningen doen om het bewustzijn en de kennis te vergroten over de noden en bezorgdheden van kinderen in kinderontvoeringszaken.